Trong thời đại hiện nay, áo dài đã được phát triển với nhiều loại khác nhau, đa dạng về thiết kế và chất liệu, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho trang phục truyền thống này. Trong số đó, áo dài Lê Phổ là một trong những kiểu biến thể đặc biệt của áo tứ thân. Tuy tỷ lệ cách tân của kiểu áo dài này chỉ đạt khoảng 20%, nhưng nó mang đến những nét riêng biệt và sáng tạo. Dưới đây, Áo Dài Tài Lộc sẽ chia sẻ thông tin và hiểu biết về áo dài Lê Phổ để bạn tham khảo và tìm hiểu thêm.
Áo Dài Lê Phổ là gì?
Áo dài Lê Phổ có nguồn gốc từ những năm 1950 và là một biến thể sáng tạo của áo tứ thân, xuất phát từ kiểu áo dài Le Mur được sáng tạo bởi họa sĩ Lê Phổ. Do đó, loại áo dài này được gọi là áo dài Lê Phổ. Đặc điểm của nó là vạt áo dài, tay không phồng, cổ kín, nút bên phải áo, và may ôm sát cơ thể. Sự cải cách của áo dài Lê Phổ nằm ở phần tay áo, kỹ thuật dệt may cho ra đời vải có khổ rộng hơn. Tuy tỷ lệ cách tân chỉ dừng lại ở mức 20%, nhưng kiểu áo dài này đã tạo nên sự mới mẻ và độc đáo trong trang phục truyền thống Việt Nam.
Áo dài Lê Phổ thường kết hợp với quần ống loe màu trắng, một phong cách mà phụ nữ Việt đã ưa chuộng trong suốt thời gian dài. Mẫu áo dài này được coi như “vật tổ” của các loại áo dài sau này, đóng góp vào sự phát triển và truyền thống của trang phục truyền thống Việt Nam.
Áo Dài Lê Phổ là gì
Lịch sử phát triển áo dài Việt Nam qua các thời kỳ
Áo dài đã từ lâu trở thành trang phục truyền thống đặc trưng và mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Qua từng giai đoạn phát triển trong lịch sử, áo dài luôn không ngừng biến đổi nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp truyền thống đặc biệt của nó.
Trải qua nhiều năm tháng phát triển, áo dài đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong ngành công nghiệp thời trang Việt Nam, đồng thời cũng là một dấu ấn văn hoá và chính trị kể từ thời điểm nó xuất hiện dưới triều đại nhà Nguyễn.
Áo giao lĩnh
Tuy rằng chưa có nhà nghiên cứu nào có thể xác định chính xác lịch sử và thời điểm xuất hiện của áo dài, theo nhận định của người Trung Quốc, áo dài có xuất thân từ sườn xám. Tuy nhiên, sườn xám mới xuất hiện từ năm 1920 trong khi áo dài đã tồn tại hàng ngàn năm trước đó.
Sự xuất hiện của áo dài có nguồn gốc từ áo giao lĩnh, một kiểu dáng sơ khai của áo dài Việt Nam, đã xuất hiện từ năm 1744. Áo giao lĩnh được may rộng, xẻ hai bên hông, cổ tay rộng và thân dài chấm gót. Thân áo gồm 4 tấm vải kết hợp với thắt lưng màu và váy đen. Kiểu áo này có cổ chéo gần giống với áo tứ thân.
Hình ảnh người phụ nữ Việt mặc áo giao lĩnh đã được ghi lại trong tài liệu của Pháp. Áo giao lĩnh được xem là nguyên gốc của áo dài Việt Nam xưa.
Vào thời điểm này, vua Nguyễn Phúc Khoát đã lên ngôi và cai trị khu vực phía Nam. Miền Bắc được cai quản bởi chúa Trịnh ở Hà Nội, và người dân ở đây mặc áo giao lĩnh, trang phục mang nét tương đồng với người Hán. Để phân biệt giữa Nam và Bắc, vua Nguyễn Phúc Khoát đã yêu cầu phụ tá của mình vận quần dài bên trong một chiếc áo lụa. Bộ trang phục này kết hợp giữa trang phục người Hán và người Chăm. Có thể đây chính là hình ảnh của bộ áo dài đầu tiên trong lịch sử.
Áo giao lĩnh
Áo dài tứ thân (thế kỷ 17)
Áo dài từ lâu đã là trang phục truyền thống và biểu tượng văn hóa đặc trưng của dân tộc Việt Nam. Theo các nhà nghiên cứu và các hiện vật tại các bảo tàng áo dài, áo dài tứ thân xuất hiện từ thế kỷ 17. Nhằm tiện lợi trong lao động sản xuất của phụ nữ, áo giao lĩnh được may rời 2 tà trước để buộc vào với nhau, trong khi hai tà sau may liền lại thành vạt áo. Loại áo này thường được may màu tối, mang ý nghĩa tượng trưng cho 4 bậc sinh thành của hai vợ chồng.
Áo dài tứ thân (thế kỷ 17)
Áo dài ngũ thân (thời Vua Gia Long)
Tiếp theo, trong thời vua Gia Long, xuất hiện áo dài ngũ thân. Áo dài này được may thêm một tà nhỏ để tượng trưng cho địa vị xã hội của người mặc. Giai cấp quý tộc thường mặc áo ngũ thân để phân biệt với tầng lớp lao động trong xã hội. Áo dài ngũ thân có 4 vạt áo được may thành 2 tà như áo dài truyền thống, và ở tà trước có thêm một vạt áo như lớp lót kín đáo, chính là vạt áo thứ 5. Kiểu áo này có phom rộng, có cổ và thịnh hành đến đầu thế kỷ XX.
Áo dài ngũ thân (thời Vua Gia Long)
Áo dài Lemur
Sau đó, kiểu áo dài Lemur được cải biến từ áo ngũ thân do họa sĩ Cát Tường sáng tạo vào năm 1939. Áo dài Lemur là tên được đặt theo tên tiếng Pháp của bà. Áo này chỉ có hai vạt trước và sau, vạt trước dài chấm đất, ôm sát cơ thể, tay thẳng và có viền nhỏ. Khuy áo được mở sang bên sườn để nhấn thêm vẻ nữ tính. Tuy thịnh hành đến năm 1943, kiểu áo này sau đó bị lãng quên.
Áo dài Lemur
Áo dài Lê Phổ
Áo dài Lê Phổ là một sự kết hợp mới từ áo tứ thân và áo dài Lemur của họa sĩ Lê Phổ. Bà đã thu gọn kích thước áo dài để ôm khít thân hình người phụ nữ Việt Nam, đẩy cầu vai, kéo dài tà áo chạm đất và đem đến nhiều màu sắc mới mẻ, làm nó trở nên gợi cảm, tinh tế và thu hút hơn. Từ đó đến những năm 1950, phong cách áo dài Việt Nam đã trở nên vô cùng nổi tiếng trong truyền thống nước nhà.
Áo dài Lê Phổ
Áo dài Raglan
Cuối cùng, áo dài Raglan, còn gọi là áo dài giắc lăng, xuất hiện vào năm 1960 do nhà may Dung ở Đakao, Sài Gòn sáng tạo. Điểm khác biệt lớn nhất của áo dài Raglan là áo ôm khít cơ thể hơn, cách nối tay từ cổ chéo xuống một góc 45 độ giúp người mặc thoải mái linh hoạt hơn. Hai tà áo được nối với nhau bằng hàng nút bấm bên hông. Kiểu áo này góp phần định hình phong cách cho áo dài Việt Nam trong tương lai.
Áo dài Raglan
Áo dài truyền thống Việt Nam (từ 1970 đến nay)
Áo dài truyền thống Việt Nam đã có sự biến đổi trong suốt các thời kỳ, từ những kiểu dáng, chất liệu hiện đại đến những thiết kế phá cách. Áo dài cũng đã trở thành nền tảng cho những biến thể như áo cưới, áo cách tân và vẫn giữ được nét uyển chuyển, gợi cảm, và kín đáo, không trang phục nào có thể thay thế.
Dưới tác động của xu hướng năng động và thay đổi lối sống hiện đại, áo dài truyền thống đã được các nhà thiết kế cách điệu với tà ngắn hơn, cổ áo và tay áo thay đổi, thậm chí có những sáng tạo với tà áo hoặc quần mặc chung với áo dài, mang đến nhiều sự lựa chọn cho phụ nữ Việt.
Sự cách điệu này đã khiến áo dài trở nên phổ biến hơn trong đời sống hàng ngày của phụ nữ Việt Nam. Ta có thể thấy những tà áo dài đầy màu sắc, độc đáo với nhiều kiểu dáng mới lạ xuất hiện không chỉ trong văn phòng, chốn chùa chiền linh thiêng mà còn khi đi dạo phố.
Với lịch sử phát triển dài lâu như vậy, áo dài Việt Nam đã hoàn thiện hơn bao giờ hết và trở thành biểu tượng không thể thiếu trong nền văn hóa Việt Nam, tôn lên vẻ đẹp và thanh lịch của người phụ nữ Việt.
Áo dài không chỉ đơn thuần là một bộ trang phục đại diện cho một nền văn hóa, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật Việt Nam. Đây là biểu tượng sáng tạo không ngừng trong di sản văn hóa của dân tộc.
Áo dài truyền thống Việt Nam (từ 1970 đến nay)
“Áo dài Le Mur” và “áo dài Lê Phổ”
Trong cuốn sách “Áo dài Lemur và Bối cảnh Phong Hoá & Ngày Nay” (Sách Khai Tâm, NXB Hồng Đức, tháng 12/2018), tác giả Phạm Thảo Nguyên đã làm rõ một hiểu nhầm liên quan đến “áo dài Lê Phổ” và “áo dài Le Mur”. Tư liệu được ông Nguyễn Trọng Hiền – con trai của hoạ sĩ Le Mur sưu tầm và bảo quản, cho thấy trong phong trào cải cách trang phục phụ nữ thời điểm đó, hoạ sĩ Lê Phổ thực tế chỉ tạo nữ trang và xuất bản trong đặc san “Đẹp” đầu tiên – Mùa Nực 1934 của hoạ sĩ Cát Tường.
Tuy nhiên, trong cuộc phỏng vấn “Bà Trịnh Thục Oanh nói về Thời Trang” của nhà báo Đoàn Tâm Đan, được đăng trong số báo đầu tiên của tờ “Ngày Nay” (30/1/1935), bà Oanh đã nói:
“…Áo mùi, san trắng là “mốt” năm 1920. Năm đó đã xa rồi. Trong vòng mấy năm đó, chị em chỉ biết quanh quẩn tìm các mẫu vải để may quần áo để thay thế cho áo mùi màu đen tối tăm trước đây, nhưng vẫn chưa phù hợp với thân hình, không làm tôn lên vẻ đẹp đặc biệt cho từng người.
Kiểu áo thích hợp với thân hình, kiểu áo trang nhã có thể biến hóa, hai nhà nghệ sĩ Cát Tường và Lê Phổ đã tạo ra cho chị em. Nhiều người đã theo đuổi, và kiểu áo này đã trở thành mốt mới…”
Trên tuần báo “Ngày Nay”, số 77 vào ngày 19 tháng 9 năm 1937, hiệu Marie đã quảng cáo “kiểu của hoạ sĩ Lê-Phổ”, tuy nhiên không rõ liệu đó là kiểu áo do ông Lê Phổ tạo mẫu hay ông chỉ tư vấn lựa chọn các kiểu “áo dài Le Mur” có sẵn trong đặc san “Đẹp”. Tuy nhiên, ông Hiền cho biết ông từng thăm vợ của hoạ sĩ Lê Phổ khi có dịp đến Paris, và bà đã khẳng định rằng hoạ sĩ Lê Phổ chưa bao giờ sáng chế hay vẽ kiểu áo dài.
“Áo dài Le Mur” và “áo dài Lê Phổ”
Trên đây, Áo Dài Tài Lộc đã chia sẻ thông tin về áo dài Lê Phổ và hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp bạn hiểu hơn về áo dài Việt Nam.
